Nên Chọn Hộ Kinh Doanh Hay Doanh Nghiệp: So Sánh Hộ Khoán, Hộ Kê Khai Và Doanh Nghiệp Chi Tiết

Chia sẻ

Khi bắt đầu hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhiều cá nhân và nhóm hộ gia đình thường phân vân: nên thành lập hộ kinh doanh hay doanh nghiệp? Bên cạnh đó, trong hộ kinh doanh còn chia thành hộ khoán và hộ kê khai, khiến không ít người băn khoăn lựa chọn. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ sự khác biệt, ưu – nhược điểm từng mô hình doanh nghiệp để bạn có cơ sở đưa ra quyết định phù hợp.

Hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán

Với hình thức thuế khoán, cơ quan thuế sẽ xác định doanh thu tính thuế và số thuế phải nộp hằng năm (gồm thuế GTGT, thuế TNCN) dựa trên:

Hồ sơ khai thuế của hộ kinh doanh;
Dữ liệu quản lý của cơ quan thuế;
Ý kiến tư vấn từ Hội đồng tư vấn thuế cấp xã;
Kết quả công khai thông tin và phản hồi từ chính quyền địa phương, Mặt trận Tổ quốc, hộ khoán và các tổ chức, cá nhân liên quan.

Đặc điểm của hộ khoán là không bắt buộc thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ, phù hợp với hộ kinh doanh nhỏ lẻ, doanh thu ổn định và ít biến động.

Ngoài thuế GTGT và thuế TNCN, tùy ngành nghề kinh doanh, hộ khoán có thể phải nộp thêm các sắc thuế khác (như thuế bảo vệ môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên). Đồng thời, hộ khoán vẫn phải thực hiện nghĩa vụ lệ phí môn bài, nộp tờ khai lần đầu khi đăng ký kinh doanh và khai báo khi có sự thay đổi về ngành nghề, doanh thu hoặc khi tạm ngừng/ngừng kinh doanh.

Tuy nhiên, vì doanh thu bị ấn định sẵn, hộ khoán thường gặp hạn chế:

Không phản ánh đúng thực tế hoạt động kinh doanh.
Khó ký kết hợp đồng với đối tác lớn hoặc tiếp cận vốn ngân hàng.
Trường hợp doanh thu thực tế thấp hơn mức khoán, hộ vẫn phải nộp đủ thuế, trừ khi chứng minh được và được cơ quan thuế chấp thuận điều chỉnh.

>>> Quan tâm ngay kênh Zalo OA của FastCA để cập nhật những thông tin mới nhất về Thuế, Kế toán và nhận những CTKM siêu hot nhé!

Hộ kinh doanh kê khai

Khác với hình thức thuế khoán, hộ kê khai thực hiện nghĩa vụ thuế dựa trên doanh thu thực tế phát sinh. Hộ phải mở sổ sách, lập tờ khai và nộp báo cáo thuế theo kỳ quy định. Cách quản lý này giúp ghi nhận doanh thu – chi phí một cách minh bạch, tạo thuận lợi khi làm việc với đối tác yêu cầu chứng từ đầy đủ.

Về nghĩa vụ thuế, hộ kê khai phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN tính theo tỷ lệ % trực tiếp trên doanh thu. Điểm hạn chế là:

Không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
Không được trừ chi phí khi xác định thuế TNCN.

Vì vậy, đối với những hộ kinh doanh có chi phí đầu vào cao, số thuế phải nộp có thể vượt quá lợi nhuận thực tế, dẫn đến gánh nặng thuế lớn hơn so với hình thức khoán.

Có thể bạn quan tâm

>>Hướng Dẫn 04 Hình Thức Nộp Thuế Điện Tử Mới Từ Ngày 07/8/2025 Chi Tiết – Nộp Thuế Điện Tử Theo Thông Tư 51

>>Luật Thuế Thu Nhập Cá Nhân Mới Nhất 2025 Và Các Nghị Định, Thông Tư Hướng Dẫn Hiện Hành

Doanh nghiệp

Doanh nghiệp (bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh…) là mô hình có tư cách pháp nhân theo quy định pháp luật. Doanh nghiệp có quyền phát hành hóa đơn giá trị gia tăng và được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Đây là hình thức phù hợp cho những cá nhân, tổ chức muốn mở rộng quy mô, huy động vốn và bảo vệ tài sản cá nhân thông qua cơ chế trách nhiệm hữu hạn.

Tuy nhiên, khi lựa chọn mô hình này, doanh nghiệp phải tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ về kế toán, lập báo cáo tài chính, kê khai và nộp nhiều loại thuế theo quy định. Việc quản lý tài chính – kế toán thường đòi hỏi nguồn nhân sự chuyên môn hoặc phải thuê dịch vụ kế toán, làm tăng chi phí vận hành so với hộ kinh doanh.

Bảng so sánh chi tiết nên chọn hộ kinh doanh hay doanh nghiệp

Tiêu chí	Hộ kinh doanh khoán	Hộ kinh doanh kê khai	Doanh nghiệp
Tư cách pháp lý	Cá nhân chịu toàn bộ trách nhiệm, không có pháp nhân	Cá nhân chịu toàn bộ trách nhiệm, không có pháp nhân	Có pháp nhân, trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi vốn góp
Thuế	Nộp thuế GTGT và TNCN tính theo doanh thu khoán × tỷ lệ thuế ngành nghề; và lệ phí môn bài hàng năm.	Nộp thuế theo doanh thu thực tế, kê khai định kỳ.	Nộp thuế TNDN, thuế GTGT và các loại thuế khác theo luật; kê khai định kỳ.
Sổ sách kế toán	Không bắt buộc ghi chép sổ sách kế toán chi tiết, chỉ cần lưu chứng từ cơ bản.	Phải lập sổ sách kế toán tối thiểu (sổ doanh thu, sổ chi phí, sổ mua hàng…). Sổ sách theo quy định tại Thông tư 88/2021/TT-BTC	Sổ sách đầy đủ, báo cáo tài chính theo chế độ kế toán. (Thông tư 133/2016/TT-BTC, Thông tư 200/2015/TT-BTC)
Hóa đơn	Không bắt buộc sử dụng hóa đơn (trừ khi khách yêu cầu), trừ trường hợp doanh thu từ 1 tỷ/năm trở lên có bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp tới người tiêu dùng từ 01/6/2025 phải dùng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền	Bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử. Trường hợp có bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp tới người tiêu dùng thì sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền	Bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử cho mọi giao dịch bán hàng hóa, dịch vụ.
Khả năng mở rộng	Hạn chế	Hạn chế	Dễ mở rộng, huy động vốn
Ưu điểm	– Thủ tục đơn giản, chi phí tuân thủ thấp.– Không phải kê khai thuế hàng tháng/quý.	– Phản ánh đúng doanh thu thực tế.– Có cơ sở chứng minh doanh thu – chi phí. – Thuận lợi khi cần vay vốn hoặc mở rộng kinh doanh.	– Tư cách pháp nhân độc lập, trách nhiệm hữu hạn.– Uy tín cao hơn khi giao dịch, ký hợp đồng lớn. – Nhiều chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.
Nhược điểm	– Không phản ánh đúng doanh thu thực tế.– Dễ bị ấn định doanh thu cao nếu không chứng minh được.	– Yêu cầu kê khai, ghi sổ sách đầy đủ nên phát sinh chi phí kế toán, phần mềm hóa đơn.	– Thủ tục thành lập và quản lý phức tạp hơn.– Chi phí tuân thủ cao hơn (kế toán, báo cáo tài chính, kiểm toán…).

Các thay đổi pháp lý cần lưu ý

(Nguồn: Cục Thuế)

Từ ngày 01/6/2025: Hộ kinh doanh áp dụng phương pháp thuế khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng sẽ bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, theo Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Từ ngày 01/7/2025: Hộ kinh doanh có người lao động ký hợp đồng từ 1 tháng trở lên phải tham gia đầy đủ các loại bảo hiểm bắt buộc, bao gồm: bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp, theo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi.
Từ ngày 01/01/2026: Căn cứ Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, phương pháp tính thuế khoán sẽ chính thức chấm dứt. Toàn bộ hộ kinh doanh phải chuyển sang kê khai thuế dựa trên doanh thu thực tế và duy trì sổ sách tối thiểu. Điều này đồng nghĩa các hộ khoán cần chủ động làm quen với việc ghi chép, lập sổ và sử dụng hóa đơn điện tử.
Cũng từ 01/01/2026, quy định về nộp lệ phí môn bài sẽ được bãi bỏ.

Nên chuyển đổi mô hình hộ kinh doanh hay doanh nghiệp khi nào?

Việc lựa chọn chuyển đổi giữa hộ kinh doanh hay doanh nghiệp nên dựa trên một số yếu tố quan trọng như: quy mô doanh thu, nhu cầu hợp tác, cũng như định hướng phát triển lâu dài.

Đối với hộ khoán: Khi hoạt động kinh doanh đã đạt mức ổn định, đồng thời phát sinh nhu cầu minh bạch doanh thu, mở rộng quan hệ hợp tác hoặc phải cung cấp hóa đơn cho đối tác, thì việc chuyển sang hộ kê khai là phù hợp. Mô hình này giúp việc ghi nhận doanh thu – chi phí rõ ràng hơn, tăng tính minh bạch và nâng cao uy tín trong giao dịch.
Đối với hộ kê khai: Khi quy mô kinh doanh ngày càng mở rộng, chi phí đầu vào phát sinh nhiều cần khấu trừ thuế, hoặc có kế hoạch tiếp cận thị trường lớn hơn, việc chuyển đổi sang doanh nghiệp sẽ là bước đi chiến lược. Mô hình doanh nghiệp không chỉ tạo điều kiện ký kết hợp đồng lớn mà còn giúp huy động vốn và tận dụng được các chính sách ưu đãi, hỗ trợ từ Nhà nước.

Việc thành lập hộ kinh doanh hay doanh nghiệp đều có những ưu – nhược điểm riêng. Người kinh doanh cần cân nhắc kỹ về mục tiêu dài hạn, khả năng quản lý và nhu cầu mở rộng để đưa ra lựa chọn phù hợp.

Đặc biệt, dù theo mô hình nào, bạn cũng cần một giải pháp chữ ký số để hỗ trợ kê khai thuế, hóa đơn điện tử để tuân thủ quy định pháp luật. FastCA top 3 nhà cung cấp chữ ký số phổ biến nhất Việt Nam đã và đang được hàng nghìn hộ kinh doanh/doanh nghiệp tin dùng. Tham khảo ngay tại: https://fastca.vn/bang-gia

Ngoài ra, FastCA hiện đang cung cấp chương trình tư vấn nghiệp vụ miễn phí 1-1 cho khách hàng mới thành lập. Đây là trợ thủ đắc lực giúp bạn khởi đầu kinh doanh thuận lợi, tuân thủ đúng quy định pháp luật và tiết kiệm chi phí. Đăng ký nhận tư vấn ngay: https://khuyenmai.newca.vn/tu-van-thu-tuc-bat-buoc-cho-doanh-nghiep-va-ho-kinh-doanh

—————————————-

Công ty Cổ phần chữ ký số FastCA